Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşeli bir düzen değildir. Ahbaplık, sosyete içinde insanların bihakkın nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Doğruluk kıymeti zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene katmak, içtimai yaşamın gerçekleşmesini elde etmek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin önsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, banko yakın kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle sosyete içinde insanların biçimci ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her saat mümkündür. “İşte tüze, isim davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir tip, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-tabiat ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna allıkınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birokkalı rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, sosyete sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten inançlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini elde etmek maksadıyla konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve seçimın bütünüdür. Elan geniş bir tanılamamıyla tüze, adalete yönelmiş içtimai yaşlakin düzenidir. Ahbaplık Kelime Medlulı Ahbaplık kelimesi Arapça “tanrı” kökünden hasılat ve tanrı kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “tanrı” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na bakarak tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet demeında da kullanılır. Yöntem Medlulı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği karınin hala doyurucu bir tanılamam kuruluşlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen tanılamamı ise: “Sınırlı bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) bandajlanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi içinde taban olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri bap düzlük kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun çıbanlıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun porte yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde nüsha nitelikteki umum durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve kredi cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kazanç yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçakçılık cezaları üzere daha bir tüze dallarında daha bir yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya politik inançleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan tüze, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik içinde bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun ameliye amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile sosyete içinde canlı insanların, birbirleri ile sağlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın kuruluşsından meydana gelen ihtiyaçlarını önlamaya çallıkışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni yaşamın taban gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın doğal kuruluşsına ve bundan ileri mevrut ihtiyaçlarına munis geçmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de ilişkindır; kazançlı yokluklara uymalı ve onları önlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir organize şeşna aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sağlıklı kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik tanılamamıyla adalet, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) geçmek üzere iki daha bir anlamda kullanılır. Doğruluk haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet demeında zatî bir özelliği deyimler. şahsiyet her saat haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni bildirmek yolunda ötümlü ve değaksiyonmez bir çaba gösterir. İşte bu biçimci ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet nosyonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze düzlükında hukuki porte olarak sav konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karıneren kurallar umumü olarak tüze, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve işletmek yerinde bulunmuş olduğuna bakarak, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir porte niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir sosyete düzenini karınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu bulunan düzeni esirgemek, gerekse onu değaksiyontirmeyi meşrulaştırmak karınin her saat adalete çıbanvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta önmıza oturmuş tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze demeında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan tüze düzenlerinin namına munis olup olmadığı açısından bir porte ve değerlendirme ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve negatif önlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon denge içinde olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Alışılagelen olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşlakin uyacak, hem de bu içtimai yaşamın amerikan barış içinde sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çallıkışacaktır.